Menkemaborg

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
Menkemaborg
Menkemaborg te Uithuizen
Menkemaborg te Uithuizen
Locatie Uithuizen, Vlag van Nederland Nederland
Algemeen
Kasteeltype Borg
Huidige functie Museum
Gebouwd in 14e eeuw
Gebouwd door Eppo Menkema
Monumentnummer  512292
Website http://www.menkemaborg.nl/
Veranderingen aan de borg. Links het steenhuis zoals het eruit zag voor 1614. Midden de verbouwing van 1614. Rechts die van rond 1700, zoals nu nog te zien.

De Menkemaborg in Uithuizen is een van de weinige overgebleven Groninger borgen.

Geschiedenis[bewerken]

De oorsprong van de huidige borg ligt eind veertiende, begin vijftiende eeuw. Aangenomen wordt dat voor de borg op dezelfde plaats al een steenhuis heeft gestaan: In een gevelsteen uit 1614 staat namelijk "Anno 1400 is Menckemahuis vernelt. Anno 1614 dorch Gods gnade gereparert." Rond dezelfde tijd (1400) werden meer borgen vernield, wat erop wijst dat deze bewering waarschijnlijk kan zijn. De eerste Menkema die wordt genoemd is redger (rechter) Eppo Menkema in 1376. De enige andere Menkema's die worden genoemd zijn Rypke Mennekumma (1465) en Eylart Menckema (1489). Rond 1489 is de borg mogelijk in handen gekomen van ene vrouwe Bywe to Stedum van Nittersum, daar die toen redger was op het Menkemahuis in Uithuizen. Van een document van overdracht is echter niets bekend. Mogelijk kwam dit door een huwelijk tussen Teteke Nittersum en Egbert Clant Menkema, waardoor het huis (net als Nittersum rond dezelfde tijd) in handen kwam van de familie Clant. Egbert was Spaansgezind en zijn dochter trouwde met Verdugo's plaatsvervangend stadhouder Antoni de Cocquel. Zijn zoon Osebrandt erfde de borg en werd in 1593 aangesteld als redger. Een jaar later wist hij de borg te behouden door de eed van trouw te ondertekenen aan het nieuwe bewind na de Reductie van Groningen. In 1614, toen hij voor de tweede keer getrouwd was (met Josina Manninga) liet hij de borg verbouwen. De borg bestond tot dan toe uit een rechthoekig gebouw, dat zich van vooraf gezien linksachter het huidige gebouw bevindt. Hij liet er een groot stuk aan vast bouwen zodat het een open u-vorm kreeg, waarbij de ingang aan linkerzijde werd geplaatst.

De borg is in 1682 in het bezit gekomen van de familie Alberda, die sindsdien ook wel Alberda van Menkema genoemd werd. Unico Alberda heeft de borg rond 1700 ingrijpend verbouwd.

De borg bleef tot het begin van de twintigste eeuw in het bezit van de familie. Na het overlijden van de laatste bewoner, Gerard Alberda van Menkema, in 1902, kwam de borg leeg te staan. Gerard was ook de eigenaar van de borg Dijksterhuis bij Pieterburen. Terwijl die laatste borg na zijn dood werd gesloopt, bleef de Menkemaborg gespaard. In 1921 schonken de erfgenamen de borg aan het Groninger Museum.

Huidige borg[bewerken]

Tegenwoordig is de borg een museum en geeft het een beeld van het leven van de Groninger jonkers in de zeventiende en achttiende eeuw. De bijbehorende tuin is opnieuw ingericht als een achttiende-eeuwse Hollandse tuin. In de tuin bevindt zich een van de weinige originele doolhoven in Nederland.

In het op het borgterrein gelegen Schathuis is een restaurant gevestigd.

Externe links[bewerken]