Nederlandse Gasunie

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
NV Nederlandse Gasunie
Het Gasuniegebouw, het hoofdkantoor van het bedrijf in Groningen
Het Gasuniegebouw, het hoofdkantoor van het bedrijf in Groningen
Oprichting 1963
Eigenaar Staat der Nederlanden
Sleutelfiguren Han Fennema (voorzitter en CEO)
Hoofdkantoor Concourslaan 17, Groningen
Werknemers 1704 (jaarultimo 2014, in fte)
Producten gastransport
Sector energie
Omzet € 1548 miljoen (2016)
Winst Gedaald € 521 miljoen (2016)
Website www.gasunie.nl
Portaal  Portaalicoon   Economie
Bioscoopjournaal over de oprichting in 1963 van de Nederlandse Gasunie

De N.V. Nederlandse Gasunie is het overheidsbedrijf dat de zorg draagt voor het transport van het Nederlandse aardgas.

Gasunie is opgericht in 1963 en is een naamloze vennootschap, die 100% eigendom is van de Nederlandse Staat (vertegenwoordigd door het Ministerie van Financiën). Gasunies netwerk bestaat uit ruim 15.500 kilometer pijpleidingen in Nederland en Duitsland, aansluitingen op (inter)nationale pijpleidingsystemen en honderden installaties, waaronder een lng-installatie (peakshaver), ondergrondse gasopslag zoals in Zuidwending en Gate terminal, een importterminal voor vloeibaar aardgas (lng). De jaarlijkse hoeveelheid aardgas dat door de leidingen stroomt, is ongeveer 125 miljard m³ (1.221 miljard kWh) ofwel circa 25% van het totale Europese gasverbruik.

Gasunie heeft twee dochters die het gastransportnet beheren. In Duitsland is dit Gasunie Deutschland en in Nederland is dit Gasunie Transport Services (GTS). GTS is de beheerder van het landelijk gastransportnet in Nederland. Gasunie is tevens oprichter van Vertogas, de certificeringsinstantie voor groen gas.

TenneT is de vergelijkbare Nederlandse organisatie voor het transport van elektriciteit.

Geschiedenis[bewerken]

In 1959 werd door de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) aardgas gevonden in Groningen bij Slochteren. De productie uit dit veld kwam op gang in 1963. De Nederlandse Gasunie werd in datzelfde jaar opgericht als verkooporganisatie van het Nederlandse aardgas. In een periode van 10 jaar bouwde de Gasunie een groot gas transportnetwerk, waarvan de eerste locatie in Scheveningen werd gebouwd. Na deze bouwperiode waren bijna alle Nederlandse huishoudens op het gasnet aangesloten en belangrijke exportcontracten afgesloten met Duitsland, België, Frankrijk, Zwitserland en Italië.

Op 9 juli 1963 besloot de directie -met tegenzin en onder grote politieke druk- definitief dat het hoofdkantoor in de stad Groningen zou worden gevestigd. Het zou echter nog tot 1968 duren voor dat ook daadwerkelijk gebeurde. De Gasunie is sinds 1994 gevestigd in het Gasuniegebouw aan de zuidwest kant van de stad, ingeklemd tussen de A7, de westelijke rondweg en de paardenrenbaan in het Stadspark.

De Europese Unie was al vele jaren bezig met de liberalisering van de Europese gasmarkt. Een van de onderdelen is het bewerkstelligen van een onafhankelijk gastransportnet, waar iedere aanbieder gelijke kansen heeft om gas naar de markt te brengen en de concurrentie op die markt te bevorderen. Hiervoor zijn Europese richtlijnen opgesteld. Als gevolg hiervan is sinds 1 juli 2005 het gashandelsbedrijf GasTerra afgesplitst van Gasunie. Voortaan houdt de N.V. Nederlandse Gasunie zich bezig met het transport en de opslag van aardgas en GasTerra met de gaslevering en -handel. Bij de splitsing in 2005 zijn Shell, ExxonMobil en Energie Beheer Nederland uit de Gasunie getreden en heeft de Staat de volledige eigendom verworven.

Huidige positie[bewerken]

Gasunies hoofdtaak is het besturen, onderhouden en aanpassen (renovatie en nieuwbouw) van het gastransportsysteem. Gasunie heeft de activiteiten gesplitst in drie hoofddivisies:

  1. Gereguleerd Netbeheer Nederland en Duitsland: faciliteert gastransportdiensten. De belangrijkste diensten worden verricht door Gas Transport Services (GTS), de landelijke beheerder van het gasnetwerk. Daarnaast inventariseert deze divisie de toekomstige behoefte aan transportcapaciteit;
  2. Bouw, Beheer en Onderhoud: helpt bij de voorbereiding en uitvoering van nieuwbouw projecten en onderhoud;
  3. Deelnemingen & Ontwikkeling: is verantwoordelijk voor het ontwikkelen van nieuwe gasstromen naar Noord-West-Europa via lng-terminals en lange afstandspijpleidingen.

Het bedrijf is eigenaar van en beheert een van de grootste gasleidingnetwerken in Europa (ruim 15.500 km), waarvan circa 12.000 kilometer in Nederland. Op 1 juli 2008 breidde de Gasunie haar gastransportnetwerk fors uit door de aankoop van BEB Erdgas in Duitsland. Hiermee kreeg het bedrijf de beschikking over 3.500 kilometer pijpleiding in Noord-Duitsland, zich uitstrekkend van de Nederlandse grens tot aan Berlijn. Het overgenomen netwerk heeft bovendien aansluitingen op netwerken uit Noorwegen en Rusland en transporteert per jaar 30 miljard m³ aardgas. De Gasunie nam ook de 150 werknemers van BEB over.

Regulering en resultaten[bewerken]

Bij de wet geregeld, is Gasunie een monopolist; zij beheert als enige het Nederlandse gasnet. Voor de vaststelling van haar tarieven heeft de overheid de Nederlandse Mededingingsautoriteit ofwel de NMa Energiekamer als toezichthouder aangewezen. De NMa bepaalt via zogenaamde Methodebesluiten de hoogte van de tarieven die Nederlandse netbeheerder Gasunie Transport Services (GTS) in rekening mag brengen. Tussen toezichthouder en Gasunie's GTS bestaat een spanningsveld. Voor de uitvoering van haar taak wil GTS een netwerk van hoge kwaliteit en met voldoende capaciteit. De NMa Energiekamer toetst, onder andere, de investeringsvoorstellen op noodzaak en de organisatie van GTS op efficiency. Er is overleg tussen beide partijen, maar het is de toezichthouder die beslist over de tarieven die GTS in rekening mag brengen. Deze structuur is in Europa niet uniek; onder andere Italië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk kennen vergelijkbare regelingen. Een belangrijk verschil met deze drie Europese landen is wel, dat de aandelen van de netbeheerders in private handen zijn; in Nederland is de Staat de enige aandeelhouder.

In juni 2010 vernietigde het College van Beroep voor het bedrijfsleven de methodebesluiten die betrekking hadden op de periode 2009-2012. Verder constateerde het college dat de NMa ten onrechte geen vergelijkbaar besluit had genomen voor de vaststelling van de tarieven voor de jaren 2006-2008.[1] In augustus 2011 heeft de NMa de nieuwe methodebesluiten vastgesteld. Met terugwerkende kracht voor de periode 2006-2009 en voor de periode 2010-2013. Deze regels baseren zich op een fors lagere waarde van het bestaande Nederlandse gasnet waardoor de tarieven van GTS lager uitkomen. GTS heeft, net als andere belanghebbenden, in november 2011 hiertegen beroep aangetekend. Op basis van een taxatie van de financiële consequenties nam de Gasunie een buitengewone afschrijving van 900 miljoen euro in het eerste halfjaar van 2011: 221 miljoen euro afwaardering van het transportnetwerk in Nederland en 679 miljoen euro goodwill. Deze afboeking kan verder stijgen tot zo’n 1,7 miljard euro als de tarieven vanaf begin 2006 moeten worden verlaagd.[2]

Als gevolg van de methodebesluiten moet Gasunie in de komende twee jaar 400 miljoen euro aan de gebruikers (energiebedrijven en industrie) van het net terugbetalen. GTS zal dit bedrag verrekenen met de kosten voor het gastransport in de komende twee jaar.[3]

In Duitsland heeft Gasunie te maken met de Bundesnetzagentur (BnetzA) als toezichthouder. Kort na de overname van het Duitse gasnet in 2008 verlaagde de Duitse toezichthouder de tarieven. Met de nieuwe tarieven kan een rendement op de investering worden behaald van 3%. Dit is veel lager dan verwacht en de Gasunie nam in 2009 een buitengewone last door 570 miljoen euro af te schrijven op het Duitse netwerk.[4] Exclusief deze bijzondere afboeking was de winst over 2009 555 miljoen euro. De lagere winst over 2010 ten opzichte van het jaar ervoor was het gevolg van teruglopende transportopbrengsten vanwege lagere toegestane tarieven die de toezichthouders hadden bepaald. Dit drukte de omzet en het rendement van de netbeheerder.[5]

Resultaten[bewerken]

De omzet is in 2011 gestegen door de ingebruikname van de ondergrondse gasopslag bij Zuidwending, de Gate terminal en de uitbreiding van het Nederlandse gastransportnetwerk. In Nederland werd minder gas vervoerd vanwege de zachte winter. Het verlies van 602 miljoen euro is vooral veroorzaakt door opgelegde aanpassingen van de tarieven door de toezichthouders. Deze verlagingen hebben geleid tot een afwaardering van 900 miljoen euro, waarvan 221 miljoen euro op het gastransportnetwerk in Nederland en 679 miljoen euro aan goodwill. In Duitsland werd om vergelijkbare redenen een afboeking gedaan van 400 miljoen euro waarmee het totaal aan bijzondere afwaarderingen is gekomen op 1300 miljoen euro. Het bestuur heeft besloten geen dividend uit te keren.

In 2016 daalde de winst naar 183 miljoen euro. Hiervan was 450 miljoen euro een gevolg van extra afschrijving op de bezittingen nadat toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM) de tarieven voor de periode 2017-2021 had verlaagd.[6] Zonder deze bijzondere last kwam de winst uit op 521 miljoen euro.[6]

Hieronder een overzicht van financiële en operationele gegevens van de Gasunie sinds 2004.

bedragen in miljoenen euro
Jaar[7] Omzet Bedrijfs-
resultaat[8]
Netto-
resultaat
Uitgekeerd dividend Transport Gasunie
(x miljarden m3)
Idem Gasunie Deutschland
(x miljarden m3)
2004 1418 447 97
2005 1277 431 95
2006 1251 383 96
2007 1319 435 96
2008 1506 394 296 108 9
2009 1669 122 416 99 24
2010 1523 726 454 182 111 24
2011 1726 860 -602 0 102 24
2012 1506 672 359 215 105 24
2013 1527 798 464 325 116 24
2014 1651 893 603 362 100 26
2015 1631 786 553 332 96 25
2016 1548 - 183 110 - -

Grote projecten[bewerken]

In aanleg[bewerken]

Grote projecten waarmee de Gasunie nu bezig is, zijn:[9]

  • In 2008 is de Gasunie gestart met de werkzaamheden voor additionele transportcapaciteit van Groningen naar Zuidoost en Zuidwest Nederland. Het grootste deel van de uitbreidingen ligt naast bestaande gasleidingen. In totaal wordt 450 kilometer leiding aangelegd en enkele compressorstations bijgebouwd. Het betreft een totale investering van ongeveer 1,5 miljard euro en de bouw en aanleg zal tot circa 2012 duren;[10]

Recent afgerond[bewerken]

Ligging Nord Stream- en NEL-pijplijnen
  • Het bedrijf heeft een belang van 9% in de Nord Stream-zeepijpleiding. De 1.224 kilometer lange leiding transporteert gas van Vyborg (Rusland) naar Greifswald in de Duitse deelstaat Mecklenburg-Voor-Pommeren en loopt over de bodem van de Oostzee. In juni 2010 is Gaz de France Suez als vijfde aandeelhouder toegetreden. Deze Franse energiereus heeft ook een aandelenbelang van 9%. In 2010 is met de bouw gestart en per eind 2010 was al meer dan twee derde van de pijplijn aangelegd. Op 8 november 2011 werd de pijplijn officieel in gebruik genomen. De tweede parallelle pijpleiding werd op 8 oktober 2012 officieel in gebruik genomen. De kosten van het hele project zijn uitgekomen op 7,4 miljard euro, in lijn met de verwachtingen;[11]
  • De vergroting van de capaciteit van de pijplijn met het Verenigd Koninkrijk. Deze pijpleiding heeft een capaciteit van 15 miljard m³ per jaar, maar werd in april 2011 met 3,2 miljard vergroot door een extra – vierde – compressor bij te plaatsen. De BBL-pijplijn heeft een lengte van 235 kilometer en ligt tussen Balgzand en Bacton in het Verenigd Koninkrijk. In BBL Company[12] heeft Gasunie een aandelenbelang van 60%;
  • De aanleg van een ondergrondse gasopslag aardgasbuffer Zuidwending[13] bij Veendam. Hier worden vier zoutcavernes in gereedheid gebracht, elk met een capaciteit van 0,5 miljoen m³. In 2009 heeft Gasunie het 50% belang van Nuon in fase 1 van dit project overgenomen. In januari 2011 is Zuidwending officieel in gebruik genomen. De laatste en vijfde caverne is begin oktober 2013 in gebruik genomen;
  • De bouw van de eerste lng-importterminal in Rotterdam, in samenwerking met het Rotterdamse olie opslagbedrijf Vopak. In 2008 is met de bouw van deze terminal gestart en werd in september 2011 in gebruik genomen. De terminal bestaat uit drie tanks met een totale opslagcapaciteit van 540.000 m³ vloeibaar gas, equivalent aan een doorzet van 12 miljard m³ gas op jaarbasis. Voor een verdere uitbreiding van de capaciteit tot 16 miljard m³ zijn vergunningen verkregen. Voor de Gate terminal heeft men meerjarige contracten afgesloten met vier grote energieleveranciers zoals Essent (is in september 2009 overgenomen door het Duitse energiebedrijf RWE) en E.ON. Gasunie en Vopak hebben een belang van 80% in de terminal en de contractpartijen elk 5%. Op 1 juli 2010 had Gasunie haar belang in Gate terminal met 2,5% verhoogd tot 42,5%;
  • Samen met Vopak wordt een onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van een tweede lng-terminal in de Groningse Eemshaven. Beide bedrijven hebben elk een belang van 25% in het project en Essent, in september 2009 overgenomen door RWE, 50%. De terminal zal twee lng-opslagtanks krijgen van elk 180.000 m³ waarmee jaarlijks 10 tot 12 miljard m³ aardgas kan worden geproduceerd. Het bouwbesluit zal eind 2011 worden genomen waardoor de terminal in de loop van 2015 operationeel kan zijn.[14] Op 1 september 2010 maakten de drie initiatiefnemers bekend de geplande terminal niet te bouwen. Het haalbaarheidsonderzoek toonde aan dat de investering in een grootschalige opslag- en doorvoerterminal economisch niet haalbaar is.[15]
  • Gasunie Ostseeanbindungsleitung (GOAL), een volle dochteronderneming van Gasunie Duitsland, neemt sinds 2010 voor 20% deel aan de aanleg van de Nordeuropäische Erdgas Leitung (NEL).[16] NEL is een 440 kilometer lange pijpleidingverbinding tussen de nieuwe Nord Stream en bestaande gasleidingen in Noordwest-Duitsland. De geplande investeringen bedragen ongeveer 1,1 miljard euro. Medio februari 2011 kreeg NEL toestemming om te beginnen met de aanleg en de pijplijn is in november 2012 in gebruik genomen.

Title Transfer Agency[bewerken]

De Gasunie speelt een belangrijke rol bij het bevorderen van de marktwerking. Gasunie is grootaandeelhouder in de Title Transfer Agency (TTF), dit is een handelsplatform waar vraag en aanbod van gas bij elkaar wordt gebracht. De markt voor gas maakt een sterke groei door; in 2007 werd 8 miljard kubieke meter gas via de TTF geleverd en in 2008 was dit reeds 20,3 miljard m³. In 2009 was wederom sprake van een stijging met 32% naar – netto – 26,6 miljard m³. De handelsvolumes liggen ruim driemaal hoger, daar niet alle transacties leiden tot fysieke levering. Het verhandelde volume is in 2011 wederom aanmerkelijk gestegen naar 164 miljard m³, dat is 50 miljard meer dan het jaar ervoor. Voor het nettovolume geldt een toename van 20%, van 31,8 miljard naar 38,4 miljard m³ in 2011.[17] Op het Europese continent is TTF de grootste marktplaats voor gas.[18]

Externe links[bewerken]

ADM Europoort · Air Liquide Industrie bv · Air products Nederland · Akzo Nobel Base Chemicals · Alcoa Chemie Nederland · Aluminium & Chemie Rotterdam · Atofina Rotterdam · AVR Holding · BAM Industrie service · Basell Polypropylene · Borax Rotterdam · Borden Chemical UK · Cabot · Caldic Europoort · Carbon Black Nederland · Cargill Hardings Divisie · Chevron Oronite Technology · Climax Molybdenum · Cytec Manufacturing · DSM Resins · DSM Special Products Rotterdam · DSM Transport Mij. · DuPont de Nemours (Nederland) · Eastman Chemical Netherlands · Enci Rotterdam · Eneco · Eon Benelux · Ertsoverslagbedrijf Europoort · Esso Nederland · Europe Combined Terminals · Europees Massagoed Overslagbedrijf · Exxon Chemicals Holland · Heijmans Industrie Services · Linde Gas Benelux · Hoyer Nederland · Hydro Agri Rotterdam · Huntsman Holland · Ineos Acrylies · Kemira Agro Rozenburg · Kerr-McGee Pigments (Holland) · Koch HC Partnership · Koole Tankstorage Pernis · Kuwait Petroleum Europoort · Kuwait Petroleum Research and Technology · Lbc Rotterdam · Van Leer Nederland · Lever Fabergé Europe · Lyondell Chemie Nederland · Maasvlakte Olieterminal · Maatschap Europoort Terminal · Nacap Nederland · Nederlandse Benzol Mij. · Nederlandse Aardolie Mij. · Nederlandse Gasunie · Nerefco · Neste Resins · Odfjell Terminals (Rotterdam) · Quest International Nederland · Risc Fire and safety · Rotterdam · Antwerpen pijpleiding · Rotterdam Rijn pijpleiding Mij. · Shell Nederland Raffinaderijen · Shell Nederland Raffinaderij · Shin Etsu VCM · Team terminal · Tessenderloo Chemie Rotterdam · Troost Pernis Groep · Verolme Botlek · Verwerking bedrijfsafvalstoffen Maasvlakte · Vpoak logistic Vopak logistic Services · Vopak Chemicals Logistic · Vopak Oil Logisticks · VosLogistics Uithoorn · Watco Ecoservice Rotterdam · Watco EcoTechniek Rotterdam