|
Het Nationaal Canadees Bevrijdingsmonument |
|
|
|
Vindplaats: Locatie: kop Koning Lodewijklaan Loolaan Jachtlaan Adoptie:Koninklijke Scholen Gemeenschap Herdenkingsdatum:
|
|
Geschiedenis Een groot deel van Nederland is in 1945 bevrijd door Canadese soldaten. Nadat de operatie "Market Garden" (de "Slag om Arnhem") in september 1944 was mislukt, was er nog een laatste offensief nodig om de Duitsers klein te krijgen. Dit offensief was vooral gericht op het hart van Duitsland en de ontmoeting met de uit het oosten oprukkende Sovjet legers. Amerikanen en Britten speelden hier in de hoofdrol. In de flank daarvan lag Nederland dat ten noorden van de grote rivieren nog moest worden bevrijd. Deze minder belangrijk geachte taak werd opgedragen aan het 1ste Canadese leger. Niemand had kunnen bedenken dat de bevrijding van Oost-Nederland, die van het noorden en tenslotte ook die van het westen van Nederland, vanuit - nota bene - Duitsland werd ingezet. De Duitsers rekenden er op dat de geallieerden opnieuw een poging zouden doen bij Arnhem de Rijn over te steken om vervolgens met de geallieerde hoofdmacht via IJssel en de Achterhoek Duitsland in te trekken. Toen het geallieerde offensief eind maart 1945 losbarstte, vielen de Britten en Canadezen echter niet via Arnhem aan, maar forceerden een Rijnovergang bij Emmerich en Rees. De met veel Nederlandse dwangarbeiders door de Duitsers opgebouwde verlenging van de "Westwall" (Siegfriedlinie), langs de IJssel werd door de Canadezen bij verassing in de rug aangevallen. Het plan was vanuit oostelijke richting de IJssel over te steken en naar Apeldoorn op te rukken, nadat Arnhem, Zutphen en Deventer zouden zijn bevrijd. De 1ste Canadese divisie kreeg de taak de IJssel over te steken, de 2de en 3de Canadese Divisies zouden oprukken naar Groningen en Leeuwarden. Een offensief om het hongerende West-Nederland ter bevrijden zou kunnen leiden tot abnormaal hoge verliezen onder de Nederlandse bevolking. Bovendien waren de geallieerden bang dat de Duitsers niet zouden aarzelen West-Nederland onder (zee-)water te zetten. De planning van het offensief werd daarom uitgesteld. Voor de bevrijding van Apeldoorn was natuurlijk de overgang over de IJssel van het grootste belang (operatie "Cannonshot"). Het verloop van die strijd en de bevrijding is beschreven in het hoofdstuk Apeldoorn dinsdag 17 april 1945 in het boek Apeldoorn Monument. Het Canadese bevrijdingsmonument is er echter niet speciaal opgericht om de bevrijding van Apeldoorn te gedenken, maar om de bevrijding van heel Nederland, uiteindelijk ook van West-Nederland, door (voornamelijk) de Canadezen te memoreren. Waarom dan toch in Apeldoorn? Daarvoor zijn een aantal redenen aan te voeren. Het hoofdkwartier van het 1ste Canadese Leger was van direct na de bevrijding van Apeldoorn tot in 1946 gevestigd op Paleis het Loo en: "vanaf dat ogenblik bestond er een speciale band tussen Canada en Apeldoorn". Die band werd nog eens bevestigd en onderstreept bij de gehouden defilés van Canadese Veteranen in 1985, 1990 en 2000 op de Loolaan. Bijna net als bij de echte bevrijding van Apeldoorn: "raakten de Apeldoorners volledig buiten zinnen. Zij vielen de Highlanders met zulk een overgave om de hals, dat het regiment praktisch onder de menigte verdween. Bevende, snikkende oude mensen stonden toe te kijken, sprakeloze moeders stonden starend te huilen; en de dunne fragiel armpjes van ondervoede kinderen zwaaiden en zwaaiden totdat zij uitgeput langs hun lichaampjes beleven hangen" aldus de ooggetuigeverslagen. Aan Canadese zijde kostte operatie Cannonshot van 11 tot en met 17 april 1945 alleen al 506 levens, terwijl aan Duitse zijde de verliezen aan gesneuvelden, gewonden, krijgsgevangenen en vermisten worden geschat op zon 3000 man. Het wuivende gebaren van de man met de twee hoeden herinnert aan de juichende en uitbundige begroeting van de Canadese bevrijders in alle steden en dorpen in Nederland. Vrijheid na een verschrikkelijke oorlog. Tegelijkertijd symboliseren deze gebaren het afscheid van de gevallenen; vreugde en verdriet, oorlog en vrede, vriend en vijand, wanhoop en hoop, verleden en toekomst. Op 2 mei 2000 werd het monument onthuld door de op 19 januari 1943 in Ottawa geboren H.K.H. Prinses Margriet; als het ware de personificatie van de in de Tweede Wereldoorlog ontstane band tussen Nederland en Canada.
|
|
Het tweeling beeld in Ottawa, Canada
|
|
Bijbehorende plaquette onthuld op: 8 mei 2005 door de burgemeester van Apeldoorn mr G.J. de Graaf, mr Stéphane Dion, Minister van Milieu van Canada en dr Richard Alway, voorzitter van de Historic sites and Monument Board of Canada. Uitvoering:
een metalen plaat, waarop in drie talen (Frans, Engels en Nederlands)
onder de titel DE Bevrijding van Nederland een tekst is aangebracht, die
als volgt luidt:
|
