Beschrijving locatie

Het gemeentelijk domein Schildehof beslaat ongeveer 42ha.

Het oostelijk deel (De Pont, ongeveer 10 ha) is een natuurreservaat, terwijl de rest ingedeeld is als parkgebied.

Schildehof

Geschiedenis

Op de plaats van het huidige Schildehof stond er een hoeve met pont(brug).  Het goed genaamd Hof ten Broeke was toen een verdedigingsschrans ter bescherming van de plaatselijke bevolking.  Andere voorbeelden in de omgeving zijn het Puttenhof en het Diegemhof.  Het Hof ten Broeke stond vlakbij de natte beemden van de Schijnvallei.

-Men vermoedt dat de eerste vestiging op het huidige Schildehof dateert van rond 1106, Ridder van Berghem, één der ridders door Hertog Godfried-met-den-baard gezonden naar Scille, bouwt hoeve en pont in Waterbracka.

- Het domein kende daarna de volgende heren:

Whilhelmus van Scille

Gilles van Campenhout

Zeger van Crayenhem

De abdij van Afflighem( Zeger van Crayenhem werd monnik en abt te Afflighem en de abdij erfde al de heerlijke rechten die hem te Schilde toekwamen).

Jan van Diedeghem

Het goed komt achtereenvolgens in het bezit van de adellijke families de Drakes, de Wijnegems en de Berchems(eind 14e, begin 15e eeuw).  Bij de familie de Berchems zien we al een familieband met de familie Van de Werve dewelke het domein de langste tijd in zijn bezit zal hebben.

-In 1442 wordt het hof in een verdelingsakte toegewezen aan Casten Van Berchem, het is dan een cijnshof(Familie van Willem Van de Werve in de 16e eeuw).  Hij noemde zich heer van Schilde.

-De zoon Jan van Berchem volgde zijn vader op in 1504, hij zou jaren lang de man van Keizer Karel zijn als schout te Etten(Noord Brabant).  Hij is overleden in of voor 1542 , de oudste zoon Joachim kreeg de erfgoederen te beheren.

-In 1542 zat op het hof ten Broecke een zekere David Joris(een anabaptist, en prediker) verscholen en zal tot zijn dood in 1556 nauw verbonden blijven met de familie van het hof van Schilde.   Zijn leer werd door de regering verboden als zijnde “de slechtste lering ooit gehoord of gezien”.  De heerlijkheden van Schilde worden verbeurd verklaard en verkocht.  Sommige Schildenaren zijn toen naar Zwitserland uitgeweken.

De familie van Berchem bezat het kasteel tot 1544.

-In 1559 wordt de heerlijkheid in pand gegeven aan Willem Van de Werve(+1604)(Dit als een soort eerherstel na de perikelen rond de godsdienst problemen van die tijd?).  Zo komt het domein terug in het bezit van de familie.

Opeenvolgende eigenaars:

Karel van de Werve (+ 1604)

Willem van de Werve, de jonge(+1639).

Dochter Marie Anne van de Werve(+1658)(gehuwd met neef Augustinus van de Werve) verdeelt het hof ten Broecke tussen haar zoon en dochter: Karel en Maria-Anna van de Werve en de rest naar de andere kinderen.  Dit is dan de eerste verkaveling die het domein, eens 1000 hectare groot, kende.

-In de 18e eeuw krijgt het kasteel een ander uitzicht, het wordt een statig kasteel in classicerende roccocostijl.  Gestart door Baron De Cloots(1722-1725) met de bedoeling een klein Versailles na te maken.  Deze baron was rijk geworden met de handel op China van de Oostendse Compagnie.  Er werd 240 m lang kanaal gegraven dat in verbinding stond met de Schijn.  Een Chinese toren moest als druktoren dienst doen om de verschillende fonteinen te laten spuiten.  Na baron Cloots werd het werk voortgezet door baron van Hove(1728-1740) en vooral door barones Joanna de Pret, weduwe van baron Cloots en van baron van Hove, tot haar dood in 1764.  De dreven en grasperken werden aangelegd.

Huidige overblijfselen:

            De linden aan de ingang van het domein.

            De Belle-Vue dreef(1751).

            Zelfs een gedeelte van de Turnhoutse baan.

Zo ontstond de Engelse landschapsstijl van het domein.  Na de barones kwam het domein terug in het bezit van Van de Werve, haar achterneef, Philippe-Louis-Joseph-Ignace van de Werve, erfde het domein en werd in 1768 baron van Schilde.

-Het kasteel bleef onveranderd tot het midden in de 19e eeuw toen de legendarische baron Henri Van de Werve de Schilde aan de verbouwingen begon(uitbreiding met hoektorens en dakversieringen).  In de fundering kunnen we nog de gedenksteen zien met het opschrift: Anno Renovatum MDCCCLXI(1861).

In het huidige domein kunnen we nog de restanten van de tempel van Venus en het badhuis ‘Bobine-les-bains’  terugvinden.  Het orangeriegebouw werd mooi gerestaureerd door de Heemkring ‘Scilla’.  De pijlenbrug die ook gerestaureerd werd(zie bijlage).

Enkele anekdotes van de rare baron:

-De restauratie werd nooit voltooid, dit als gevolg van een voorspelling van een waarzegster.

-Hij was zeer vrijgevig, zie de anekdote met de pastoor waarbij deze via een bediende toch aan de nodige fondsen geraakte om een stuk grond te kopen.

-Bomen boenen opdracht, waarbij de meiden de boomstammen in de Belle-Vue dreef moesten inboenen.

-Hij liet zich met een kruiwagen vervoeren

-Hij liet op zijn kale schedel haar schilderen

-Hij liet een put graven gevuld met aal,  zodat het ongewenst gebruik van een pad door de pastoor afgestraft werd.

-Hij had een persoonlijk “leger”, knechten in een soort militaire kledij.

-Hij richtte een hippodroom in.

In 1924 erfde zijn schoondochter barones de la Boessiere-Thiennes al de goederen gelegen te Schilde, zijn zoon Gaston was reeds het jaar voordien overleden.

Vanaf toen begint het verval, de barones laat het domein onbewoond.  Na haar dood in 1951 verkochten haar erfgenamen 560 ha van het domein aan de Compagnie Immobilière de Belgique.  In 1953 kocht de gemeente het kasteel en het park.

Het domein werd door de gemeente afgesloten, het achterliggende gedeelte werd zelfs misbruikt als huisvuilstortplaats.  In het begin van de jaren zestig werd ook de grond afkomstig van de AWW in het park gestort.  Daardoor werd er op een 13ha biotopisch gebied inbreuk gepleegd omdat er een 2 tot 4 meter dikke glauconiet(groen mineraal, waterhoudend ijzersilicaat met 4 tot 10 % kali) zandlaag gestort werd.  De waterhuishouding werd ontredderd(geen verbinding meer met de Schijn, het gebied loopt nu bergop naar de Schijn).  Tientallen beuken konden het vrachtvervoer(druk op de wortels) niet overleven.  De kentering komt in 1971 met het openstellen van het domein voor het publiek en het onder beheer brengen van Waters en Bossen.  De meeste initiatieven kwamen meestal van vrijwilligers.

-De Heemkundige kring van Schilde ‘Scilla’ restaureerde de Orangerie tot een mooi vergaderlokaal.

-Het huisvuilstort werd toegedekt met aarde

-De VELT(Vereniging voor Ecologische Leef en Teeltwijze) legden in de vroegere tuinen een kruidentuin(Eco-tuin) aan(nu de Dodoenstuin, cfr bijlage)

-Het natuurreservaat(de Pont), eertijds door de Wielewaal en JNV beheert, nu door de Werkgroep ‘De Pont’ ,cfr Bijlage met het Kwistenbiebel project.

De Pont is dus nu een heempark, een educatief natuurreservaat.

-De eerste vereniging werkzaam in het Schildehof, was de “Koninklijke Bijentelersgilde Sint-Ambrosius van Schilde en Omliggende”.

Vanuit het beheersplan van 1973 ontstaan aldus 4 aparte zones in het Schildehof:

-Het parkgedeelte met kasteelvijver en aanplantingen in Engelse landschapsstijl, centraal gelegen.

-Het loofbosgedeelte in het westen.

-Het opgespoten voormalig natte hooiland in het zuiden, nu een pioniersbos.

-De Pont in het oosten.

De Pont

De Pont is een natuurgebied waarvan de erkenning als natuurreservaat bijna rond is.  Het gebied is in beheer is van Natuurpunt.

Dit natuurgebied bestaat uit: hooiland(grasland), moeras met rietkragen, pioniersbos, oud loofbos, hakhout.  De “vijver’ wordt bevoorraad door de AWW in geval van droogte zodat het verdwijnen van zeldzame vegetatie vermeden wordt, dit om toestanden van de jaren ’70 te vermijden.  Het grasland(8 ha) wordt “onderhouden” door ezels(Kwistenbiebel project naar  de namen van de eerste 3 ezels).

De ezels zorgen dus voor de “beheerswerken” van het grasland.  Iep(= Olm) wordt aangevreten, jonge boompjes krijgen weinig kans(uitgezonderd de Els).  We verkrijgen hierdoor een grote variëteit van planten(Orchideeën,…).

In het loofbos laat men de natuur zijn vrije gang gaan.  Het hakhout wordt om de 10 jaar “geoogst”, dit zijn vooral wilgen en elzen.  Het riet wordt jaarlijks een stuk gemaaid om verdringing te vermijden.  In de rietkraag en het moeras komen de Blauwborst, de Kleine Karekiet en andere vogelsoorten voor.

Gebieden in de Pont:

1) Hofgracht, omringd de Pont van het noorden tot het oosten
2) Bos/Struweel, in het noorden en noord westelijk deel
3) Rietland, rond de vijver
4) Oud loofbos, in het oosten

6)Moerasbos, in het zuid-oosten
7) Vochtig hooiland(graasland), verspreid
8) VlinderweidePioniersbos
10) De Schijn in het zuiden

Oud loofbos met verrot hout:
De dode boom is een biotoop op zichzelf, er gebeurt een afbraak tot mineralen, er bevinden zich holen in voor vogels. 
Omgewaaide bomen behoren tot de strooisellaag(humuslaag) en zijn een grote energievoorraad(kringloop).
Dode bomen zijn een onderdeel van het ECOSYSTEEM van het bos.
Het gebied kan via een wandelpad  en de dreef helemaal rondgewandeld worden.
De laan aan de Pont ingang lijdt, als we tot aan de Schijn doorlopen, naar Bobine les Bains.
De Pont bevat verschillende interessante inheemse planten.

Zie  "grasduinen" in  Schilde Hof.